Naatsorsuinermi periutsimut nassuiaat

Innuttaasut amerlassusissaanni nunami sumiiffinni innuttaasut qanoq inissisimaneri tunngavigalugit periuseq atorlugu suliaavoq, naatsumik oqaatigalugu inuit aalajangersimasut ukiuni pereersuni toqusarnerat, meeqqiortarnerat aamma Kalaallit Nunaannut Kalaallillu Nunaanniit nuuttarnerat tunngavigalugit siunissami innuttaasut amerlassusissaat naatsorsorneqarlutik suliaalluni.

 

Naatsorsueqqissaartarfimmit Kisitsisaataasivimmi tabelit annertunerusumik kisitsisinik imallit saqqummersinneqartarput, ilaatigut innuttaasunut naatsorsuutit meeqqiortarnerup annertussusaanut naatsorsuutinik ilasat. Tabelillu tamarmik nalunaarsuutinik tunngavigineqartunik imaqarpu, aamma sumiiffinni amerlassusissanut naatsorsuutini.

 

Kisitsisaataasivimmi innuttaasut amerlassusissaannut tabelini Kalaallit Nunaanni inunngorsimasut immikkoortinneqarsinnaanngorlugit suliarineqarput. Taamaasilluni innuttaasut kikkuuneri tunngavigalugit ujarlernermi ‘innuttaasut tamakkerlugit’ imaluunniit ‘Kalaallit Nunaanni inunngorsimasut’ toqqarneqarsinnaapput.

Innuttaasut amerlassusissaannik naatsorsuinermi ukioq inunngorfik tamatigut ilaasarpoq, taamaattumillu kisitsisitigut paasissutissani allani ukioqqortussutsip atorneqartarnera peqqutaalluni nikingasoqarsinnaavoq. Ukiumi ataatsimi ukioqqortussutsit marluusarput, inunngorfiit ukiut marluusarlutik.

 

Innuttaasut tunngavigineqartut suiaassutsinut ukioqqortussutsinullu immikkoortinneqarput, innuttaasullu tunngavigineqartut ukiut tamaasa siunissami qanoq ineriartornissaat piffissaq, siuaassuseq, ukiullu malillugit naatsorsorneqartarput.

 

Ukiumi pineqartumi uumallutik inunngortut naatsorsorneqarput piffissat meeqqiornerit amerlassusaannik (tassani pineqarlutik innuttaasuni tunngavigineqartuni arnat meeqqiorfiusartunik ukiullit) amerlisarlugit (ukioq x + 1). 1973-imiit 2019-imut pisimasut tunngavigalugit meeqqat inunngortut suiaassusaat immikkoortiterneqarput, tassanilu inunngortut 100-ugaangata nukappiaqqat 0,513-iusarput niviarsiaqqat 0,487-iusartut.

 

Tulliullugu naatsorsorneqartarpoq innuttaasut tunngavigineqartut piffissap ingerlanerani ukiullu agguataarneqarnerini atorneqartuni toqusarnerat.

 

Innuttaasut tunngavigineqartut ilaasa Kalaallit Nunaannit nuuttarnissaat ilanngullugu naatsorsuutigineqarmat, innuttaasut tunngavigineqartut piffissap ingerlanerani ikilinissaat naatsorsuutinut ilaavoq, tassani Kalaallit Nunaanniit nuuttartut ukioqqortussutsini aalajangersimasuni suiaassutimilu aalajangersimasumi qanoq amerlatigineri immikkut isiginiarneqarput.

 

Kalaallit Nunaannut nuuttut suiaassusaat aammalu ukiut agguataarneqarnerini amerlassusaat malillugit kiisalu ukiup siuliani Kalaallit Nunaanniit nuussimasunut naleqqiullugit, innuttaasut amerlassusissaannut naatsorsuinermi Kalaallit Nunaannut nuussimasutut ilanngunneqarput.

 

Innuttaasut amerlassusissaannik naatsorsuutit piffissap sivitsoriartornerani nalorninaateqarnerulertarput, innuttaasunulli ukiumi naatsorsuiffiup siulliup aallartilaarnerani inunngorsimasunut naatsorsuutit nalorninaateqannginnerusarput. Pineqartunut toqusoqartarnerani, nuuttarnermi nunasisarnernilu naatsorsuutit kisimik nalorninaateqartitsisarput. Meeqqiortarnermi nalorninaateqartoqartarneranut piffissami inuit amerlassusissaannut naatsorsuiffiusumi inunngortartut apeqqutaalluinnartarput.

 

Meeqqiortarnermi, toqusoqartarnerani, nuuttarnerni nunasisarnernilu naatsorsuutit innuttaasut amerliartornerini nalorninartoqartarneri annikinnerulertarput. Tamannalu aamma Kalaallit Nunaanni innuttaasunut ikittuinnarnut naatsorsuutini takuneqarsinnaavoq, ukiumiit ukiumut annertuumik nikerartarmata. Ukiumiit ukiumut assigiinngitsunik pissuteqartumik uuttuutit nikeriarsinnaasarneri kisimik nassuiaataasinnaapput. Allanngorarnerujussuaq annikillisinniarlugu nalinginnaasumik ukiut tallimaagajuttut atorlugit naatsorsuisoqartarpoq. Inuit amerlassusiini ukiumi ataatsimi aalajangersimasumik pisoqarsimanera tunngaviginiarneqanngilaq, teoretiskiusumilli tunngaviusoq ersersinniarneqarluni.

 

Naatsorsuinermi nalorninartut annikillisinniarlugit innersuussutigineqarpoq naatsorsuiffiusoq sapinngisaq tamaat sivikinnerpaaffissaminiitsinneqassasoq. Kisianni illuatungaatigut aatsaat piffissaq sivisooq naatsorsuiffigineqartillugu naatsorsuinermi atorneqartut innuttaasut ineriartornerisa isikkuannut qanoq sunniuteqarnerat aatsaat paasineqarsinnaasarput. Assersuutigalugu inunngortut amerlassusaanni meeqqiortarnerup annertussusaa kisimi apeqqutaasanngilaq, arnalli meeqqiorsinnaasut amerlassusaat aamma apeqqutaalluinnarpoq. Piffissami arnat pisarnermit amerlanerusimappata imaluunniit ikinnerusimappata, meeqqiortarnerup annertussusaanut sunniutaa aalaakkaanerusumik ingerlaqqilissappat arnat pineqartut meeqqiortarnerup ukiui qaangereersimasariaqarpaat.